Wsparcie dla pracowników ochrony zdrowia w identyfikacji przemocy wobec starszych.
Poznaj Formularz Oceny Ryzyka Przemocy wobec starszych (FORP) – Twoje narzędzie do oceny ryzyka przemocy i pomocy seniorom.
O kwestionariuszu FORP
Co to jest kwestionariusz FORP?
FORP to proste narzędzie, które pozwoli pracownikowi ochrony zdrowia (lekarzowi, pielęgniarce, ratownikowi medycznemu) w krótkiej rozmowie z pacjentem ocenić ryzyko przemocy i wskazuje kierunki postępowania.
FORP został opracowany przez Fundację Projekt Starsi we współpracy z ekspertami i lekarzami i przebadany na 300 starszych pacjentach Narodowego Instytutu Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji, NZOZ w Łodzi i Centrum Medyczno – Diagnostycznego w Siedlcach. Za przeprowadzenie badań była odpowiedzialna firma badawcza LBS Lokalne Badania Społeczne.
Kto może korzystać z FORP?
FORP skierowany jest do pracowników ochrony zdrowia: lekarzy, pielęgniarek, ratowników medycznych i innych. Może być stosowany zarówno w placówkach podstawowej opieki zdrowotnej, jak i na oddziałach szpitalnych.
Dlaczego warto korzystać z kwestionariusza FORP?
Znaczenie kwestionariusza FORP w praktyce medycznej.
Co 7 osoba starsza po 60 roku życia doświadcza przemocy ze strony bliskich lub opiekunów.
Zdrowotne skutki przemocy są szczególnie dotkliwe dla osób starszych, gdyż częściej niż ludzie młodzi na problemy psychiczne reagują dolegliwościami somatycznymi.
Starsi, doświadczający przemocy cierpią na depresję, zburzenia snu, stany lękowe, wysoki poziom stresu, są częściej niedożywieni i bardziej narażeni na upadki, co znacznie pogarsza ich zdrowie i wpływa na proces leczenia.
To są Ci pacjenci, którzy wielokrotnie wracają z tym samym problemem, wyolbrzymiają swoje dolegliwości, nie stosują się do zleceń lekarzy, wymuszają recepty, skierowania do specjalistów i na badania a także, u których z niewiadomych powodów, nie skutkują leki. Ponadto osoby, u których zachodzi podejrzenie, że mogą doznawać przemocy w trakcie hospitalizacji doświadczają powikłań, długo wracają do zdrowia a zdrowi nie chcą wyjść ze szpitala i wracać do domu.
Badania pokazują, że lekarze podstawowej opieki zdrowotnej są często jedynymi osobami, z którymi seniorzy utrzymują regularny kontakt. Starsi z kolei mają zaufanie do lekarzy i są skłonni poruszać z nimi intymne tematy. Osoby krzywdzone często szukają pomocy u lekarzy, nie mówiąc wprost, jaki jest ich problem.
Z badań Fundacji wynika, że pytanie pacjenta przez lekarza o sytuację w domu, relacje z dziećmi, mężem, wnukami jest dobrze przyjmowane przez starszych pacjentów i uznawane za przejaw empatii i zainteresowania ich zdrowiem oraz nimi samymi.
Osoby starsze rzadko mówią o swojej sytuacji wprost. Boją się i wstydzą, szczególnie, gdy sprawcami są osoby najbliższe. Przemoc jest tematem trudnym a Formularz Oceny Ryzyka Przemocy pomoże przeprowadzić delikatną rozmowę z pacjentem.
Jak korzystać z kwestionariusza?
Wskazania do badania to m.in.:
- Niepokojący sposób zachowania, np. osoba wylękniona, nieutrzymująca kontaktu wzrokowego;
- Ubiór nieadekwatny do pogody i pory roku;
- Ślady na ciele mogące świadczyć o przemocy fizycznej.
Dla kogo przeznaczony jest formularz?
- Dla pacjentów posiadających prawidłowe funkcje poznawcze, czyli rozumiejących znaczenie słów i sens zadawanych pytań;
- Dla pacjentów, u których stwierdza się łagodne zaburzenia poznawcze (MCI);
- Formularza nie stosujemy u osób z otępieniem.
Przed zastosowaniem formularza zaleca się zbadanie pacjenta testem MMSE. Jeśli nie ma takiej możliwości, lekarz dokonuje oceny na podstawie obserwacji i rozmowy z pacjentem.
Warunki prowadzenia rozmowy
Udział w badaniu jest dobrowolny i nie wymaga uzyskania pisemnej zgody pacjenta.
Wypełnienie formularza powinno odbyć się w okolicznościach zbliżonych do nieformalnych. To powinna być zwyczajna, naturalna rozmowa w warunkach gwarantujących pacjentowi poczucie bezpieczeństwa, intymności i poufności.
Badanie należy traktować, jako element diagnozowania stanu zdrowia pacjenta. Lekarz może rozpocząć rozmowę, np. w taki sposób: „Niepokoi mnie kilka rzeczy w Pani/Pana sytuacji, więc chciałabym zadać kilka pytań”. Pytania dotyczą ostatnich 12 miesięcy.
Formularz powinien zostać wypełniony na podstawie rozmowy z pacjentem. Kluczowe jest uzyskanie odpowiedzi na wszystkie pytania w kolejności wynikającej z formularza. Możliwe odpowiedzi to TAK, NIE, NIE WIEM lub brak odpowiedzi.
Jak wypełnić formularz?
Na pytania od 1 do 9 należy uzyskać odpowiedzi prowadząc rozmowę z pacjentem. Na pytanie 10 i 11 odpowiada lekarz. Na pytania o stopień samodzielności pacjenta lekarz powinien uzyskać odpowiedzi na podstawie rozmowy z pacjentem lub własnej wiedzy czy obserwacji.
Uwagi dotyczące badania lekarz może zanotować w miejscu uwagi lekarza.
Dalsze kroki
W zależności od uzyskanego wyniku należy podjąć odpowiednie kroki opisane w procedurze postępowania.
Zielona procedura
Jest wdrażana, jeśli udzielono wyłącznie odpowiedzi NIE na pytania od 1 do 11. Lekarz powinien wyjaśnić pacjentowi wynik oraz krótko podsumować formularz.
Należy monitorować sytuację pacjenta gdyż jednorazowy ujemny wynik nie zawsze wyklucza, że dany pacjent doznaje przemocy. Należy ponownie wypełnić formularz po kilku tygodniach. Lekarz może zadać niektóre pytania innymi słowami lub poprosić innego lekarza o ponowne badanie
Żółta procedura
Jest wdrażana, jeśli udzielono jednej lub dwóch odpowiedzi TAK na pytania od 1 do 6, i/lub jeśli udzielono odpowiedzi TAK na pytanie nr 11.
Oznacza to, że istnieje ryzyko, że dana osoba może doświadczać przemocy.
Lekarz powinien omówić wynik badania i dopytać o udzielone odpowiedzi TAK.
Lekarz powinien przekazać materiały informacyjne i zmotywować pacjenta do skorzystania z pomocy.
W przypadku pacjentów niesamodzielnych należy zgłosić podejrzenie występowania przemocy do właściwego Ośrodka Pomocy Społecznej lub pracownika socjalnego w swojej placówce medycznej.
Należy odnotować wynik badania oraz podjęte działania w dokumentacji medycznej pacjenta.
Czerwona procedura
Jest wdrażana jeśli udzielono trzech lub więcej odpowiedzi TAK na pytania nr od 1 do 6 i/lub jeśli udzielono co najmniej jednej odpowiedzi TAK na pytania od nr 7 do 10.
Oznacza to, że może być zagrożone życie lub zdrowie pacjenta. Lekarz powinien omówić wynik badania i dopytać o udzielone odpowiedzi TAK, dopytać czy przemoc nadal występuje i uzyskać informacje czy pacjent podjął jakiekolwiek działania.
Należy złożyć zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa do właściwej jednostki prokuratury, wypełnić Niebieską Kartę A i przekazać ją odpowiedniej osobie w placówce medycznej. Pacjentowi należy przekazać Niebieską Kartę B – Informację dla osób doznających przemocy.
W tym wypadku trzeba przekazać materiały informacyjne i zmotywować pacjenta do skorzystania z pomocy. Ponieważ może być zagrożone życie lub zdrowie pacjenta, nie jest konieczna jego zgoda do podjęcia działań przez lekarza.
Zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa znajdziesz tu: Zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa
Formularz Niebieska Karta A znajdziesz tu: Formularz Niebieska Karta A
Formularz Niebieska Karta B – Informacja dla osób doznających przemocy znajdziesz tu: Formularz Niebieska Karta B
Film instruktażowy do procedury Niebieskie Karty
Powtórzenie badania w ciągu najbliższych kilku tygodni
Jeśli udzielono, co najmniej 1 odpowiedzi NIE WIEM lub BRAK ODPOWIEDZI na pytania od 1 do 11, należy powtórzyć badanie w ciągu najbliższych kilku tygodni. Odpowiedź na pytanie czy pacjent jest osobą samodzielną jest ważna w przypadku żółtej procedury.
Jeśli formularz wskazuje na uruchomienie dwóch procedur żółtej i czerwonej należy uruchomić procedurę czerwoną. Jeśli formularz wskazuje jednocześnie na konieczność powtórzenia badania i wdrożenie procedury żółtej i czerwonej, należy wdrożyć odpowiednią procedurę.
Wypełnienie tego formularza zajmie tylko około 7 minut. Państwu ułatwi to leczenie pacjenta, a jemu może uratować zdrowie lub życie.
Formularz w formie aktywnej można podłączyć do dokumentacji medycznej pacjenta.
Formularz oraz film instruktażowy znajdziesz tu:
FORP
Film instruktażowy do FORP
Częścią procedury postępowania są materiały dla starszych, które znajdziesz tu:
Materiały dla starszych: broszura
Materiały dla starszych: ulotka
Opinie i doświadczenia lekarzy
Film 1
Film 2
Artykuł dr Agnieszki Skoczylas – Geriatry, Ordynatorki Oddziału Geriatryczno-Internistycznego Szpitala Wolskiego w Warszawie.
FAQ
Najczęściej zadawane pytania o kwestionariusz FORP
Zgłoś placówkę na szkolenie
Aby przybliżyć Państwu problematykę przemocy wobec starszych i przedstawić aktualne, znowelizowane w 2023 roku przepisy dotyczące Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej i Procedury Niebieskie Karty oraz FORP zapraszamy na szkolenia online.
Każde szkolenie składa się z 2 części: psychologicznej i prawnej oraz korzystania z FORP.
Część psychologiczna trwa zwykle ok. 2 godzin i obejmuje:
- charakterystykę przemocy, w tym przemocy wobec starszych,
- formy przemocy,
- czynniki ryzyka,
- konsekwencje przemocy,
- wpływ przemocy na zdrowie starszego pacjenta.
Tę część prowadzi psycholog, trener, Specjalista ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie.
Część prawna + FORP trwa zwykle ok. 2,5 godziny i obejmuje:
- znowelizowane w 2023 roku przepisy dotyczące przemocy,
- Procedurę Niebieskie Karty
- obowiązek zawiadamiania o podejrzeniu popełnienia przestępstwa,
- tajemnicę zawodową,
- prezentację formularza FORP.
Tę część szkolenia prowadzą 2 osoby prawnik, Specjalista ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz lekarz geriatra, ekspertka odpowiedzialna za tworzenie FORP.
Szkolenia organizujemy online, najczęściej w godzinach popołudniowych.
Jeśli chcecie Państwo zgłosić placówkę na szkolenie, można to zrobić poprzez formularz zgłoszeniowy dostępny tu: ZGŁASZAM PLACÓWKĘ NA SZKOLENIE
Kontakt i dodatkowe zasoby
Potrzebujesz wsparcia lub materiałów? Skontaktuj się z nami!
Napisz do nas na adres: fundacja@projektstarsi.pl
Materiały do pobrania
FORP
Film instruktażowy do FORP
Materiały dla starszych: broszura
Materiały dla starszych: ulotka
Zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa
Niebieska Karta A
Niebieska Karta B
Film instruktażowy do procedury Niebieskie Karty
Broszura o przemocy dla lekarzy
Fundatorzy
